Μπολιβάρ, Μάνος Χατζιδάκις

"...Την πρώτη απόπειρα του Μάνου Χατζιδάκι να μελοποιήσει ποιητικό κείμενο, την συναντάμε το 1945 στο ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ». Ο 20χρονος Μάνος Χατζιδάκις καταπιάνεται με την μελοποίηση του ποιήματος του Εγγονόπουλου και τραγουδάει μαζί του: «Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας», αφήνοντας ανολοκλήρωτη τη μελοποίηση αυτού υπέροχου ποιήματος, απόσπασμα του οποίου θα ηχογραφήσει πολλά χρόνια μετά, το 1983, με τον Βασίλη Λέκκα σε δίσκο 45 στροφών. Η σπάνια αυτή εκτέλεση του 1983 δεν επανεκδόθηκε από τότε. Το 1999 όμως, στο δίσκο «Μάνος Χατζιδάκις 2000 Μ.Χ.», συναντάμε μια ακόμα πιο σπάνια εκτέλεση του ίδιου αποσπάσματος από την μελοποίηση του «Μπολιβάρ», με τον ίδιο τον Χατζιδάκι στο πιάνο να τραγουδάει: «Μπολιβάρ δεν είσαι όνειρο, είσαι η αλήθεια»..."

Ανδρέας Λασκαράτος (1811-1901)

Ο Ανδρέας Λασκαράτος (1811-1901) ήταν αξιόλογος σατιρικός ποιητής και πεζογράφος από την Κεφαλλονιά. Αφορίστηκε από την Εκκλησία εξ αιτίας των σατιρικών βελών του κατά του επίσημου κλήρου. 

Ο Ανδρέας Λασκαράτος γεννήθηκε το 1811 στο Ληξούρι και συγκεκριμένα στο χωριό Ριτσάτα, σε μία περίοδο που τα Επτάνησα περνούσαν από τη γαλλική στην αγγλική προστασία. Από τη φύση του ήταν πνεύμα ιδιαίτερα ανήσυχο, έξυπνος και ετοιμόλογος. Υπήρξε έντονα σατιρικός και σταθερός στις απόψεις του, παραδίδοντας έργα που έρχονται σε σύγκρουση με τις αντιλήψεις της εποχής του. Το γεγονός ότι δε δίσταζε να εκφράζει ελεύθερα και ανεπηρέαστα τις απόψεις του στηλιτεύοντας την υποκρισία, αποτέλεσε την κύρια αιτία για τη φυλάκιση, τους διωγμούς και τους αφορισμούς που γνώρισε κυρίως από την εκκλησία.

Έζησε ολόκληρη τη διαδικασία της ένωσης με την Ελλάδα, και μάλιστα αγωνίστηκε σκληρά ενάντια στα πιστεύω των ριζοσπαστών για άνευ όρων παράδοση των Ιονίων Νήσων στην Ελλάδα. Διέμεινε κατά τη διάρκεια των διωγμών του ανά περιόδους στην Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο και το Λονδίνο, ενώ τα τελευταία χρόνια βρέθηκε στο Αργοστόλι.

Ως γόνος πλούσιας οικογένειας γαιοκτημόνων, σπούδασε νομικά στο Παρίσι, όμως το επάγγελμα του νομικού το εξάσκησε μόνο όταν είχε οικονομική ανάγκη. Υπήρξε μαθητής του Ανδρέα Κάλβου, ενώ γνώρισε και τον Διονύσιο Σολωμό, κάτι που ασφαλώς επηρέασε τη μετέπειτα πορεία του. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, την ποίηση, ενώ είναι πιο γνωστός ως λιβελογράφος. Ήταν παντρεμένος με την Πηνελόπη Κοργιαλένειου, από γνωστή και εύπορη οικογένεια του νησιού, με την οποία απέκτησε δύο γιους και εφτά κόρες.

Εξέδωσε αρκετές σατιρικές εφημερίδες όπως ο «Λύχνος», καυτηριάζοντας αδιακρίτως την ανηθικότητα, την αδικία, την υποκρισία. Πολλές φορές καταφέρθηκε εναντίον των πολιτικών και της ανικανότητάς τους, ενώ πολέμησε σκληρά τις θρησκευτικές προλήψεις και δοξασίες, κυρίως δε την αυθαιρεσία της θρησκευτικής αρχής. Στις 2 Μαρτίου 1856, ο μητροπολίτης Κεφαλλονιάς Σπυρίδωνας Κοντομίχαλος, στην αγγλοκρατούμενη τότε Κεφαλονιά, αφορίζει τον Ανδρέα Λασκαράτο λόγω του βιβλίου του «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς» και φυσικά το βιβλίο. Ο αφορισμός είχε προαποφασιστεί και συνταχτεί νωρίτερα (φέρει την ημερομηνία 16 Φεβρουαρίου 1856)[1]. Ο Λασκαράτος καταφεύγει κυνηγημένος στη Ζάκυνθο, αλλά στις 16 Μαρτίου 1856 αφορίζεται και εκεί, από τον μητροπολίτη της, Νικόλαο Κοκκίνη.

Κυριότερα έργα

Κυριότερα έργα του είναι:

Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς

Ιδού ο άνθρωπος ή ανθρώπινοι χαρακτήρες

Ποιήματα και ανέκδοτα

Οι καταδρομές μου εξαιτίας του «Λύχνου»

Απόκριση στον αφορισμό

Αυτοβιογραφία

Πέθανε στο Αργοστόλι, όπου διέμενε μετά από τους διωγμούς που υπέστη, το 1901, αλλά το έργο του παραμένει διαχρονικό έως σήμερα. Όσοι το έχουν μελετήσει αντιλαμβάνονται ότι ήταν ένας άνθρωπος που έβλεπε ιδιαίτερα μπροστά για την εποχή του και σήμερα όσα αυτός είχε προβλέψει και επιθυμούσε να αλλάξει έχουν επαληθευτεί.

Ανέκδοτα περιστατικά

Στη γιορτή του, ένας γείτονάς του για να τον ειρωνευτεί του έστειλε με την υπηρέτριά του ως δώρο ένα καλάθι γεμάτο κέρατα κριαριού που πάνω είχε μια επιγραφή «Στη γιορτή σου». Βλέποντας αυτό ο Λασκαράτος βγαίνει έξω στον κήπο του και κόβει τα ωραιότερα άνθη και τα βάζει μέσα στο ίδιο καλάθι με την επιγραφή «Ό,τι διαθέτει ο καθένας σε αφθονία δωρίζει» και τα δίνει στην υπηρέτρια λέγοντας: «Δώσε αυτά κόρη μου στον κύριό σου».

Όταν ο επίσκοπος τον αφόρισε, κάποιος πήγε να τον επισκεφθεί για να του το αναγγείλει «Τα έμαθες σιορ-Ανδρέα, ο επίσκοπος σε αφόρισε» και τότε ο Λασκαράτος του απαντά: «Ευχαριστώ τον επίσκοπο για τον αφορισμό, αλλά θα τον παρακαλούσα πολύ να μου αφορίσει και τα παπούτσια των παιδιών μου για να μη λιώσουνε οι σόλες τους και υποβάλλομαι σε έξοδα».

"Το βράδυ" Καρυωτάκης

Στίχοι: Κώστας Καρυωτάκης

Μουσική: Λένα Πλάτωνος

Ερμηνεία: Σαβίνα Γιαννάτου

  

Τα παιδάκια που παίζουν

στ' ανοιξιάτικο δείλι

μια ιαχή μακρυσμένη.

Τ' αεράκι που λόγια

με των ρόδων τα χείλη

ψιθυρίζει και μένει.

Τ' ανοιχτά παραθύρια

που ανασαίνουν την ώρα

η αδειανή κάμαρά μου.

Ένα τρένο που θα 'ρχεται

από μια άγνωστη χώρα

τα χαμένα όνειρά μου.

Οι καμπάνες που σβήνουν

και το βράδυ που πέφτει

ολοένα στην πόλη.

Στων ανθρώπων την όψη,

στ' ουρανού τον καθρέφτη

στη ζωή μου τώρα όλη.

Εύη Τσιτιρίδου - Χριστοφορίδου, Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη, Εκδόσεις Πατάκη

Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη

Ένα διαδραστικό παραμύθι και δραστηριότητες για να γνωρίσουμε την ιστορία, την καθημερινή ζωή και τον πολιτισμό του Βυζαντίου

Εύη Τσιτιρίδου - Χριστοφορίδου

εικονογράφηση: Θανάσης Δήμου

Εκδόσεις Πατάκη, 2011

Περισσότερες από 50 πρωτότυπες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ατομικές για το σπίτι και ομαδικές για το σχολείο, εναρμονισμένες με την ύλη των σχολικών εγχειριδίων Βυζαντινής Ιστορίας του Δημοτικού και του Γυμνασίου και βασισμένες σε πλούσια σχετική βιβλιογραφία και σε πηγές από το διαδίκτυο, πλαισιώνουν το διαδραστικό αυτό παραμύθι. Στα περιεχόμενα του βιβλίου εντάσσονται, επίσης, ενημερωτικό σημείωμα για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, γλωσσάρι και ευρετήριο λύσεων.

Για τα παιδιά ελπίζουμε να αποτελέσει μια πρωτόγνωρη αναγνωστική εμπειρία, που, σεβόμενη τις ανάγκες και δυνατότητές τους, θα τα μυήσει με ενεργητικό-διαδραστικό τρόπο στο βυζαντινό βίωμα, συνδυάζοντας γνώση, ψυχαγωγία, αυτοέκφραση και ομαδική συνεργασία.

Για τους γονείς συνιστά μία πρόταση δημιουργικής απασχόλησης με τα παιδιά τους στον ελεύθερο χρόνο τους, που ξεφεύγει από τα καθιερωμένα και απαιτεί και τη δική τους ουσιαστική συμμετοχή.

Για τους εκπαιδευτικούς μπορεί να αποτελέσει πηγή συμπληρωματικής έμπνευσης, βοήθημα και εκπαιδευτκό εργαλείο για τον εμπλουτισμό και την αξιολόγηση του έργου τους στην τάξη. Επίσης, πρόταση διεξαγωγής εκπαιδευτικών δράσεων σύμφωνη με τους παιδαγωγικούς στόχους των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων και τη φιλοσοφία της Ευέλικτης Ζώνης.

Ιστορία, λογοτεχνία, γλώσσα, γεωγραφία, μελέτη περιβάλλοντος, θρησκευτικά, πολιτισμός, λαογραφία, μυθολογία, θεατρικό παιχνίδι, μουσική, εικαστικά εμπλέκονται με ευφάνταστο τρόπο σ' αυτό το βιβλίο-παζλ, που σας προτείνει να το ανασυνθέτετε συνεχώς, προσθέτοντας και τις δικές σας... βυζαντινές ψηφίδες!

Ας ταξιδέψουμε μαζί του μέχρι τη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη!

Το σκάκι, Γεράσιμος Ανδρεάτος (στίχοι : Μανόλης Αναγνωστάκης)

Στίχοι: Μανώλης Αναγνωστάκης

Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου

Πρώτη εκτέλεση: Γεράσιμος Ανδρεάτος

Έλα να παίξουμε...

Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου

Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη

Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη

Θα σου χαρίσω τους πύργους μου

Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου

Έχουν πεθάνει από καιρό

πριν από μένα

Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω

Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω

Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω

που ξέρει μόνο σ' ένα χρώμα να πηγαίνει

δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη

γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου

μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά

αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε...

Ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου

Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω!

Τραβάνε μπρος σκυφτοί δίχως καν όνειρα

Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω

Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω

Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω

που έρει μόνο σ' ένα χρώμα να πηγαίνει

δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη

γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου

μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά

αναστατώνοντας τις έριες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε...

Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα...